Częstochowa
W XI wieku nad Wartą istniała wies,która dała dała początek Częstochowie.W dokumentach nazwa pojawila się po raz pierwszy w XIII w. jako wieś rycerska"Czenstochowa".W XV w. po objęciu tutejszych ziem przez księcia Władysława Opolczyka Częstochowa otrzymała prawa miejskie.
W 1832 roku przybyła z Węgier grupa Paulinów i objęła w posiadanie niewielki drewniany kościół,położony na wapiennym wzgórzu.Paulini nazwali wzgórze Jasną Górą.Dzięki darowiznom i fundacji Władysława Jagiełły i jego żony Jadwigi wzniesiono w tym miejscu klasztor murowany.
Klasztor na Jasnej Górze-unikalny zabytek,w ktorym można dostrzec 5 epok stylowych.Najstarsze są budowle sakralne.W bryle zespołu klasztornego wyróżnia sie wieża górująca nad całym miastem i bastionowe wały obronne.Klasztor otoczony jest parkiem.
Do sanktuarium prowadzi kilka bram-pierwsza wejściowa to Brama Lubomirskich z 1723 roku.Na murze obraz Matki Bożej,nad nim rzeżba św.Michała Archanioła.
Druga brama pochodzi z 1767 roku a wzniesiona zostala dla Stanisława Augusta Poniatowskiego,za nią brama z rzeżba Matki Bożej Bolesnej z 1891 roku.
Kaplica Matki Bożej składa się z trzech części.W najmniejszej zachowały sie sklepienia gotyckie z XVII-wieczną polichromią.Do kaplicy przylega Bazylika p.w Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia NMP.
Ołtarz główny został ufundowany w 1650 roku przez kanclerza koronnego Jerzego Ossolińskiego.Pokryty okładzina z czarnego hebanu,przystrojony srebrem,zaliczany jest do najwybitniejszych dzieł wczesnego baroku w Polsce.W oltarzu umieszczony jest Cudowny Obraz,udekorowany wotami z klejnotów i drogich kamieni,ozdobiony koronami papieskimi,ofiarowanymi przez Jana Pawla II.
Sala Rycerska z 1647 r. w stylu renesansu.Na ścianach portrety królów polskich oraz XIX-wieczne plaskorzeżby ze scenami obrony Jasnej Góry.Można tez zwrócic uwagę na płótna przedstawiające wydarzenia z dziejow klasztoru m.in. przekazanie Cudownego Obrazu,napad husytów na klasztor w 1430 r.,pożar klasztoru w 1690r.,czy przybycie króla Sobieskiego na Jasną Górę.Jest też tam ekspozycja sztandarow oddziałów bojowych z czasów II wojny.
Wieczernik-obszerny dziedziniec otoczony kolumnami i krużgankami.Wzniesiony po 1921 r.,w miejscu dawnego cmentarza klasztornego.Uwagę przyciąga płaskorzeżba na frontonie Wieczernika.Droga Krzyżowa wybudowana w latach 1900-1913,pomnik Jana Pawła II i kardynała Wyszyńskiego,dzwony jasnogórskie odlane w 1912 r.,wieża w stylu barokowym ma wysokośc 106 metrów,park częstochowski zaprojektowany prawie 200 lat temu,obejmuje obszar 12 ha i można tam zobaczyc rzadkie gatunki drzew,muzeum częstochowskie,ciekawy ratusz miejski wzniesiony w latach 1828-1836 w stylu póznoklasycystycznym w miejscu łączącym Starą i Nową Częstochowę.
