Wycieczka do Smolenia i doliny Wodącej

Smoleń

Smoleń to niewielka wieś leżąca na wschudnim krańcy Pasma Smoleńsko-Niegowskiego, w gminie Pilica. Nazwa wsi pochodzi od smolarzy, którzy w XIV wieku wyrabiali smołę. Jej zabudowania znajdują się przy drodze krajowej nr 794 pomiędzy Pilicą i Wolbromiem. Smoleń ma połączenia autobusowe z tymi miastami.

Malownicze mury składają się z zamku górnego oraz dwóch podzamczy, wschodniego i zachodniego. Na zwiedzanie zamku ruszyć można z niewielkiego parkingu przy pobliskim polu biwakowym. Idziemy więc szlakiem żółtym turystycznym, który nas podprowadzi do gotyckiej bramy podzamcza wschodniego, zajmie nam to około 7 minut. Jak się rozejrzymy po murach bramy zobaczyć możemy po obu jej stronach widniejące wgłębienia dawnej konstrukcji do opuszczania kraty tak zwanej brony.

Po przekroczeniu bramy wchodzimy na niewielkie podzamcze wschodnie. Służyło ono dla celów mieszkalno - gospodarczych. Jak zwrócimy uwagę to zobaczymy, że otaczające je mury mają 2 metry grubości a ponadto wzmocnione są skarpami. Poprzez otwory w murze możemy przejść na dziedziniec podzamcza zachodniego. Po drodze mijamy z lewej strony wysoką skałę z wieżą zamku górnego. Ta cylindryczna budowla ma wysokość 16 metrów i średnicy 7, 5. Została wzniesiona z kamienia łamanego, posiada dwa otwory. Być może wyższy z nich łączył ją z pozostałą częścią zamku, niższy zaś jest niestety dziełem poszukiwaczy skarbów z XIX wieku.

Przed wiekami do wieży przylegał kilkukondygnacyjny dom mieszkalny. Do jej podnóża możemy dotrzeć dzięki klamrom wmurowanym w skałę. Trudy wspinaczki wynagrodzi nam rozległa piękna panorama okolicy. Podzamcze zachodnie powstało w wieku XVI i pełniło jedynie funkcje mieszkalne. Świadczą o tym pozostałości kilku okien, strzelnicy, oraz wewnętrznego podziału na komnaty. W jego murach znajdują się również ślady południowej bramy zamku.

W południowym narożniku dziedzińca znajduje się studnia zamkowa. Wykuta została w litej skale, obecnie ma kilkanaście metrów głębokości więc z tego względu zabezpieczona jest kratą. Poniżej zamku na skraju lasu, stoją zabudowania folwarku z XIX wieku.

Spokojne zwiedzanie może nam zając około godziny.

Zamek oddany do zwiedzania bezpłatnie.

Dolina Wodącej

Dolina Wodącej – dolina położona na Wyżynie Krakowsko–Częstochowskiej w pobliżu Pilicy, pomiędzy wsią Smoleń (województwo śląskie) a wsiąDomaniewice (województwo małopolskie). Cechą charakterystyczną wyróżniającą tę dolinę spośród innych dolin jurajskich jest brak cieku wodnego. Dolinę Wodącej otaczają liczne wapienne ostańce.

Najbardziej charakterystyczne miejsca to:

• Zegarowe Skały (z Jaskinią Zegarową i Jaskinią Jasną)
• Skała Biśnik (z Jaskinią Biśnik i Jaskinią Psią)
• Grodzisko Pańskie
• Grodzisko Chłopskie.

W dolinie znaleziono najstarsze w Polsce ślady obecności człowieka, pochodzące sprzed 150-120 tys. lat. Badania archeologiczne wykazały, iż niektóre ze skał doliny były niegdyś ufortyfikowane a liczne jaskinie dawały schronienie okolicznym mieszkańcom.

Od strony Smolenia nad doliną górują ruiny gotyckiego zamku. U wylotu doliny od strony Domaniewic znajduje się niewielkie źródło.

Dolina została przygotowana dla ruchu turystycznego. Przecinają ją liczne szlaki jurajskie.

Pilica

Historia

Pierwotnie w miejscu pałacu znajdowała się obronna siedziba rodu Toporczyków, którzy od nazwy miejscowości zaczęli się nazywać Pileckimi. Od nich Pilicę kupili w 1569 roku Padniewscy herbu Nowina. Około 1610 roku kasztelan oświęcimski Wojciech Padniewski wzniósł w miejscu rezydencji Pileckich nową późnorenesansową rezydencję w stylu włoskim i przeniósł się do niej z nieodległego Zamku w Smoleniu. Po wygaśnięciu rodu Padniewskich kolejnym właścicielem był Jerzy Zbaraski, który dokończył budowę.

Następnym właścicielem zamku został Konstanty Wiśniowiecki, którego córka Helena wniosła zamek w posagu w 1636 roku Stanisławowi Warszyckiemu z Dankowa. On to rozbudował pałac, a w 1651 roku wzniósł potężne fortyfikacje otaczające zamek, w tym sześć murowanych bastionów z kazamatami połączonych murami kurtynowymi otoczonymi fosą o szerokości 20 metrów, dzięki czemu zamek stał się nowoczesną jak na ówczesne czasy twierdzą. Pomimo tego w 1655 roku podczas Potopu zespół zamkowy został na krótko zajęty przez wojska szwedzkie pod dowództwem Lindorna, lecz wkrótce został odzyskany przez Warszyckiego, a szkody usunięte
W 1705 roku wojska szwedzkie ponownie zajęły zamek. W 1731 roku ostatnia z rodu Warszyckich Emerencjanna Pociejowa sprzedała zamek Marii z Wesslów Sobieskiej (wdowie po królewiczu Konstantym Sobieskim), która następnie przebudowała pałac w stylu barokowym. W roku 1753 przekazała Pilicę bratankowi Teodorowi Wesslowi i wstąpiła do klasztoru Sakramentek w Warszawie. W 1852 roku pałac kupił Krystyn August Moes, który rozpoczyna remont, po którym jednak pałac spłonął w pożarze. W 1874 roku ruinę kupił słynny przemysłowiec Leon Epstein, który wyremontował pałac i nadał mu styl neorenesansowy, a fortyfikacje ozdobił w stylu romantycznym. W 1880 roku Epsteinowie opuścili Pilicę i przenieśli się do Krakowa, a do 1887 roku majątkiem kierowali zarządcy, po czym zapadła decyzja o sprzedaży zespołu zamkowego.

W 1908 roku od Pelagii z Dziewulskich (wdowy po Zdzisławie Puchale) pałac i okoliczne majątki kupił inżynier Kazimierz Arkuszewski, którego potomkowie byli właścicielami zamku do 1945 roku.
Od końca 1942 do wiosny 1944 r. na zamku stacjonował pluton zmotoryzowanej żandarmerii - Gandarmerie Mot-Zug 63 pod dowództwem lejtnanta von Kreske. Pluton ten pod murami zamku rozstrzelał ok. 80 Polaków i ok. 70 Żydów. W 1945 roku odebrano majątek Arkuszewskim, a pałac przeznaczono na dom dziecka dla dziewcząt, a w latach 80. XX w. zakładu poprawczego dla młodzieży. W latach 1960-1962 konserwowano częściowo pałacowe wnętrza.

W maju 1989 zespół pałacowy od Skarbu Państwa kupiła Barbara Piasecka Johnson, która planowała przeznaczyć go na swoją rezydencję z udostępnioną zwiedzającym galerią malarstwa, jednak po rocznym remoncie prac zaprzestano, ponieważ roszczenia do zamku zgłosili potomkowie Kazimierza Arkuszewskiego. W 1994 r. Sąd Okręgowy w Katowicach uznał, że akt notarialny sprzedaży jest nieważny, ponieważ na sprzedaż nie wyraził zgody Minister Kultury. Postępowanie odwoławcze w tej sprawie nie zakończyło się aż do śmierci Paseckiej-Johnson w kwietniu 2013 roku.

Park

Wokół pałacu znajduje się park o powierzchni 10 hektarów o bogatej roślinności, uznany za pomnik przyrody jako dzieło sztuki ogrodowej. W parku znajduje się klasycystyczna studnia.