Jesienna wycieczka - trasa 775
Przyjechałem do Janowa. Teraz spacer do Złotego Potoku.
Do 1952 roku istniała gmina Potok Złoty. Początki osadnictwa nad Wiercicą datuje się już na VIII w., gdy powstało grodzisko „Osiedle Wały” o powierzchni około 18 tys. m². Pierwsza wzmianka o wsi Potok pochodzi z 1153 roku. Na miejscu obecnego pałacu od XVI w. istniał dwór, prawdopodobnie obronny, zwany Zameczkiem. Przez wiele lat nieremontowany popadł w ruinę i na początku XIX w. nie nadawał się już do zamieszkania. Kolejni właściciele wznieśli więc tuż obok w 1829 r. klasycystyczny dwór. W połowie XIX w. majątek odkupił i podniósł z upadku generał Wincenty Krasiński. W 1856 r. na jego polecenie zbudowany został pałac w stylu klasycystycznym, a sąsiadujący z nim dworek przeznaczony został dla jego syna Zygmunta. Poeta mieszkał w nim latem 1857 r. Po jego śmierci majątek odziedziczyła córka poety Maria, żona hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Rodzina Raczyńskich na początku XX w. przebudowała pałac, nadając mu dzisiejszy kształt. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono, a w pałacu przez wiele lat mieściła się szkoła. Obecnie znajduje się on w bardzo złym stanie technicznym i nie można go zwiedzać. Pałac Raczyńskich i Dworek Krasińskich otoczone są prawie czterdziestohektarowym parkiem w stylu angielskim, przez którego środek przepływa Wiercica. Obecnie w dworku, w którym mieszkał Krasiński, mieści się muzeum.
Przez park idę do Stawu Amerykan. Cisza, brak ludzi tylko kaczki. Ale jest jesień.
Zaglądam do Jaskini.
Jaskinia Niedźwiedzia, jak większość jaskiń na Wyżynie Krakowsko - Częstochowskiej, jest przykładem zjawisk krasowych - efektu rozpuszczania wapieni przez wodę wnikającą szczelinami w głąb masywu. Jaskinia została odkryta przez Zygmunta Krasińskiego w 1857 roku, w skałach rezerwatu „Parkowe”. Jaskinia składa się z obszernej komory podpartej z boku kolumną. Z komory odchodzą trzy korytarze. Głazy skalne znajdujące się przy wejściu do jaskini odpadły od zwieńczenia groty w latach międzywojennych. Gośćmi jaskini mogą być niektóre gatunki nietoperzy, np. nocek duży. W namulisku jaskini odkryto kości kilku gatunków zwierząt kopalnych, m.in. nosorożca włochatego, mamuta, renifera i niedźwiedzia jaskiniowego, największego na Jurze - stąd nazwa Grota Niedźwiedzia. Znaleziono tu również ślady obozowiska człowieka ze starszej epoki kamienia - paleolitu.
Idę dalej. Tuż za Stawem Snem Nocy Letniej znajduje się zabytkowy młyn wodny Kołaczew. Powstał na początku XX w.; został odbudowany po pożarze w 1928 r.
Teraz szlakiem i drogą do…
Pstrągarnia stworzona przez Raczyńskich działa do dzisiaj. Odmiana pstrąga o złotym zabarwieniu zyskała nawet przydomek "złoty pstrąg ze Złotego Potoku". W stawach pojawiła się też odmiana pstrąga o kolorze błękitnym, zwana "hrabiowską". Wyjątkowa woda nadaje hodowanym tutaj pstrągom wyjątkowy smak. Niektóre stawy Pstrągarni Raczyńskich mają swoje nazwy, nadane w 1881 r. Są to m.in. Staw Zygmunt, Staw Świętokrzyski, Staw Szmaragdowy. W 2006 r. przy pstrągarni powstała smażalnia ryb, gdzie można zjeść smacznego, świeżego pstrąga, zarówno smażonego, jak i wędzonego. W Pstrągarni Raczyńskich można również zakupić żywe pstrągi oraz karpie i jesiotry. Polecam…
Idąc dalej do źródeł Wiercicy.
Nieopodal pstrągarni są dwa źródła – Elżbiety i Zygmunta – dają początek wijącemu się pośród leśnego starodrzewia potokowi Wiercica. Wokół niego w borach sosnowych i lasach liściastych pełnych buka, dębiny, graba i olchy kryją się liczne ostańce i jaskinie. Z wieloma z nich wiąże się wiele ciekawych historii i legend, których głównymi bohaterami są poeta Zygmunt Krasiński oraz legendarny Pan Twardowski. To Zygmunt Krasiński żyjący dwa i pół wieku temu w Złotym Potoku dostrzegł piękno Doliny Wiercicy, nadał nazwy wspomnianym źródłom, paru ostańcom i zbiornikom wodnym i rozsławił Dolinę Wiercicy. Wspomógł go Pan Twardowski, którego - jak głoszą legendy - zmagania z diabłem wywarły niemały wpływ na uformowanie krajobrazu urokliwej Doliny Wiercicy.
Teraz drogą do Siedlec.
Brama Twardowskiego. Jest to skalny ostaniec będący bramą do złotopotockich lasów.
A także jest to ostaniec związany z legendą o czarnoksiężniku Twardowskim, który dosiadując koguta odbił się od skały i poszybował na Księżyc, wybijając w wapieniu dziurę.
Atrakcja na szlaku Trzy Jesiony.
Trzy Jesiony. Znajdują się na północnej stronie przysiółka „Loski”. W przysiółku tym rosną trzy pomnikowe jesiony o obwodzie 2,5 m każdy. Pod jesionami stoi krzyż. Krzyż zbudowany jest w formie cokołu schodkowego, w którym to zamocowany jest odlew żeliwny krzyża. Pierwszy cokół był zrobiony z drewna dębowego. Krzyż ten nazywano „wyprowadzaczem”. Nazwany został w ten sposób ponieważ kiedy wyprowadzano zmarłych z wioski Siedlec na cmentarz do Złotego Potoku to przy krzyżu odprawiano ostatnie modły.
Inne atrakcje to:
- Jaskinia Na Dupce,
- Kościół w Zrębicach,
- Skałki św. Idziego.
Dalej do Sokolich Gór. Pogoda się psuje. Ale 20 km w nogach. Będzie padać, idę do Olsztyna.
PS.
To ostatnia wycieczka przed 60 - latką / 13.10./ , a na koniec dedykacja Niny:
„ Dziadku ! Dzisiaj Twoje święto !
Żyj Nam długie lata !
Opowiadaj nam historie
z szerokiego świata !
