Stargard Szczeciński - Na Gotyckim Szlaku

Stargard Szczeciński - Na Gotyckim szlaku

Drugi koncert Festiwalu Muzyki Dawnej na Gotyckim Szlaku 2011 odbędzie się w Kościele św. Jana Chrzciciela w Stargardzie Szczecińskim. Do Stargardu wyjeżdżamy cztery godziny wcześniej, aby mieć czas na zwiedzanie miasta. Przed wyjazdem z Internetu pobieramy mapę trasy turystycznej. Samochód pozostawiamy na parkingu przed Kolegiatą i zaczynamy wędrówkę po obszarze zajmowanym przez miasto średniowieczne, które było początkiem dzisiejszego Stargardu.

Stargard nazywany jest Klejnotem Pomorza a zaproponowany szlak umożliwia zwiedzenie najważniejszych obiektów zabytkowych. Trasa o długości ok. 3 km. wiedzie wśród wałów, bastionów, fos, bram, baszt i bastei. Z perspektywy można podziwiać strzeliste wieże kościołów ( wieża kościoła św. Jana Chrzciciela – trzecia w Polsce), najokazalsze baszty i jedna z dwóch w Europie brama rozpięta nad rzeką.

Zwiedzanie rozpoczynamy od zwiedzenia Kolegiaty Najświętszej Marii Panny Królowej Świata - najcenniejszego zabytku Pomorza Zachodniego i Środkowego, jednocześnie najpiękniejszego, gotyckiego, ceglanego kościoła w Polsce. Budowę rozpoczęto w 1292 r., obecny kształt kolegiaty pochodzi z XIV-XV w. Dwuwieżowa bazylika z wieńcem kaplic w obejściu chóru. Typ hanzeatyckiej katedry miejskiej, reprezentowany jedynie w największych miastach Pobrzeża Bałtyku. Koronkowe, ceramiczne zdobienia elewacji; oryginalny wystrój wież - tzw. blenda stargardzka, unikalna galeryjka tryforyjna w prezbiterium podnoszą dodatkowo klasę dzieła. Wnętrze, ołtarz z 1663 r., malowidła ścienne (XV-XVIII w.), epitafia, ołtarze, obramowania wejść do kaplic (XVIII w.), witraże (XIX-XX w.).

Po zwiedzeniu Kolegiaty przechodzimy koło trzech najstarszych budynków plebanii datowanych na XIV, XVI i XIX w. W XV w. szkoła, później: mieszkania duchownych i organistów, muzea, diakonat, biura parafii.

Wchodząc na Rynek Staromiejski oglądamy najważniejsze budowle miasta i domy bogatych mieszczan.

Ratusz - najokazalszy, spośród średniowiecznych tego typu obiektów na Pomorzu. Początki ok. 1250 r., przebudowany w XIVw. Obecna, późnogotycka forma II poł. XVI w. Szczyty zdobione kunsztownym maswerkiem sieciowym. Wielki pożar w 1635 r. strawił wraz z ratuszem archiwum miejskie. Odbudowany.

Odwach – z 1720 r. wybudowany w stylu barokowym był siedzibą straży stargardzkiego garnizonu. Obecnie tu jest siedziba Muzeum. Zwiedzamy muzeum i po ok. 2 godzinach udajemy się w dalszą wędrówkę po rynku oglądając kamienice barokowe z XVII w.

Spacerując ulicą Strażniczą mijamy Basztę Jeńców z XV w. przechodzimy wzdłuż murów miejskich - podstawowych elementów umocnień Stargardu, jednego z najsilniej obwarowanych miast pomorskich. Z pierwotnego pierścienia o długości 2260 m (obejmował on obszar równy dwóm poznańskim starówkom) zachowało się 1040 m. Mur o wys. do 8 m. Skuteczność obronną murów podnosiły: czatownie - półbaszty (45), baszty (9), bramy z przedbramiami (4), basteje (4) oraz oddzielone od nich fosą wewnętrzną i oblane zewnętrzną - wały z bastionami (usypane w XVI, a podwyższone w XVII w.).

Na końcu ul.Strażniczej – Baszta Tkaczy z XVII w., zwana też Basztą Lodową lub Wieżą Sukienników wysoką na 30 metrów z ośmioma kondygnacjami. Obok baszty Morze Czerwone, należy do najokazalszych baszt w Polsce. W perspektywie ul. Sukienniczej - piękna panorama fortyfikacji miejskich (niewiele takich w Polsce).

Mijamy Basteję z początku XVI w, wysunięty przed lico muru element fortyfikacji, dostosowany do rozwoju broni palnej. W XIX w. Basteja pełniła funkcje mieszkalne, obecnie znajduje się tu oddział Muzeum.

Idąc Parkiem Piastowskim dochodzimy do Bramy Pyrzyckiej z XIII - XV w., jednej z najpiękniejszych na Pomorzu, w formie zbliżona do nieistniejącej bramy Świętojańskiej. Przed nią, trakt ze Skalina zbiegał się z gościńcem pyrzyckim (zwanym do XIX w. Polską Drogą).

Przechodząc przez Bramę Pyrzycką widzimy siedzibę zamożnego kupca tzw. Dom Kletzina - (Rohledera) - I/II ćw. XVI w. z bogato zdobionym kamienno -ceglanym szczytem. Obecnie mieści się tu Miejska Biblioteka.

Po prawej stronie ul.Popiela znajduje się Kościół św. Ducha powstały w latach 1874 - 77. Jest to czwarta świątynia w tym miejscu, neogotycka salowa budowla, z emporami we wnętrzu i wieżą o wys. ponad 50 m.

Wracając na szlak do Parku Bolesława Chrobrego dochodzimy do Baszty Morze Czerwone - najokazalszej baszty miejskiej w Polsce o wys. 34 m. Siedem kondygnacji, trzy galerie obronne. Przejście pod basztą przebito w 1869 r. Nazwa pochodzi od czerwonego (rudy darniowe) koloru bagna przed basztą lub wg legendy - od morza krwi tu przelanej. W sezonie letnim jest tu punkt widokowy.

Idąc dalej mijamy neogotycką z 1896 - 97 r. Wieżę Ciśnień o wysokości 65 m. Zabytek techniki XIX w. o bogato zdobionych elewacjach.

Za Wieżą Ciśnień – Cerkiew św.św. Piotra i Pawła z lat 1890-91. Neogotycka cerkiew zbudowana na planie krzyża greckiego z wieżą o wysokości 33 m. Jedna z pięciu stargardzkich świątyń, powstałych w tym okresie. Pierwotnie pw. Chrystusa, służył gminie reformowanej. W 1953 r. zamieniony na cerkiew Za cerkwią pomnik Papieża Jana Pawła II.

Kierując się ku ul. Bolesława Chrobrego przechodzimy pod Tunelem Neogotyckim (stan obecny z XIX w). Znajduje się w okolicy nieistniejącego przedbramia bramy Świętojańskiej. W pobliżu tunelu znajduje się największy stargardzki bastion, zwany “Rondlem”, który oprócz swych podstawowych, obronnych funkcji, służył ludwisarzom w XVI - XVII w., jako miejsce do wytapiania dzwonów Tuż za tunelem - pojoannicki, trójnawowy, halowy, w stylu późnego gotyku Kościół św. Jana z XIII w. Obecny kształt to w. XV. Wieża o wysokości 99 m. zdobiona tzw. blendą stargardzką. W obejściu chóru unikalne na Pomorzu, kryształowe sklepienia kaplic. W tym kościele odbędzie się koncert II Festiwalu Muzyki Dawnej Na Gotyckim Szlaku.

Idąc Aleją Słowiczą dochodzimy do Bramy Młyńskiej zwanej też Portową lub Wodną z poł. XV w., unikat w skali europejskiej. W średniowieczu straże opuszczały na noc bronę do koryta rzeki. Zabezpieczała ona przed intruzami port stargardzki, znajdujący się wewnątrz obwarowań. Na wieżach motyw tzw. blendy stargardzkie (pierwowzór w kościele Mariackim). Obecnie Brama Młyńska jest siedzibą Stargardzkiego Stowarzyszenia Miłośników Sztuk Plastycznych “Brama”. Wchodzimy na teren wyspy. Tu miał swe początki stargardzki organizm miejski.

Mijamy Spichlerz z XVI w. W XVIII w. pełnił funkcję królewskiego magazynu solnego, później znów spichrza. Odbudowany - jedyny z czterech istniejących do 1945 r.
i idąc wzdłuż murów dochodzimy do Baszty Białogłówka z I poł. XV w. Wysokość 30 m. Wewnątrz sześć kondygnacji wraz z lochem więziennym. Wejście do baszty na wysokości biegnącego tu dawniej, drewnianego ganku - hurdycji. Nazwa od koloru stożka, lub - jak chce legenda - od broniących jej białogłów. Za basztą w kierunku Iny - obszar zburzonej w 1295 r. siedziby kasztelana. Teren ten później jeszcze podwyższono, wzmacniając obwarowania o kolejny bastion artyleryjski.
oraz do Bramy Wałowej z I poł. XV w. Szczyty i sygnaturka renesansowe (XVI i XVII w.). Na ścianie południowej - wykusz latrynowy. Przed rozbiórką w 1780 r. - przedbramie, wzmocnione barbakanem po drugiej stronie Iny.

Ulicą Basztową mijając gotycką kamienicę – Dom Protzena dochodzimy do Arsenału Miejskiego z 1500 r. Arsenał był miejscem produkcji, napraw i składowania broni. Później do 1875 r. - więzieniem kryminalnym a od pocz. XX w. - w ruinie. Odbudowany w 1974 r. przeznaczono na siedzibę Archiwum.

Tu kończymy nasz spacer po starym mieście i udajemy się do kościoła św. Jana, w którym odbywa się koncert. Kwintet dęty blaszany „High Five Brass” prezentuje dziś utwory Scheidta, Bacha, Speera, Adsona i innych kompozytorów. I tu też należało być.