Swornegacie – Swòrnégace
Swornegacie – Swòrnégace
Z Wałcza jedziemy do wsi Swornegacie której nazwa pochodzi od Swor, plecionek z korzeni którymi gacono czyli umacniano tu od dawna brzegi Jeziora Karsińskiego i rzeki Brdy.
Od XIII wieku nazwa przyjmowała różne formy od Swornigac w 1272 r. poprzez Swornigat, Swornigacz, Swornigatz, Swornogac do dzisiejszej Swornegacie powstałej po II WW dzięki radosnej twórczości naszych urzędników nie znających mowy kaszubskiej. Mieszkańcy mówią Swornegace lub po prostu w Sworach.
Obecny kościół murowany pod wezwaniem św. Barbary został zbudowany w 1916 roku. W 1980 roku Kuria Diecezjalna Chełmińska przekazała zabytkowy drewniany kościół z 1742 r. jako dar, Kaszubskiemu Parkowi Etnograficznemu we Wdzydzach Kiszewskich, który też odwiedziliśmy. Przeniesiono go w 1982 roku.
W czasie II WW wielu mieszkańców wsi Swornegacie straciło życie. Ich nazwiska upamiętnia tablica umieszczona na ścianie kościoła parafialnego.
Podczas okupacji hitlerowskiej ludność wsi została wysiedlona, a całą okolicę włączono do obszaru ćwiczeń wojskowych. Część ludności wywieziono w głąb Rzeszy, część do innych wsi powiatu chojnickiego. Z powodu nieostrożności żołnierzy wybuchł pożar i część wsi spłonęła.
Po wojnie zamierzano ocalałą ludność przesiedlić na "ziemie odzyskane", a teren gromady przeznaczyć pod zalesienie. Przystąpiono jednak do odbudowy wsi. Domy drewniane zamieniły się na murowane. W 1962 roku ponownie wybuchł we wsi pożar i zniszczył pozostałe chaty. Pomimo tych klęsk wieś została odbudowana.
Obecny kościół neobarokowo-modernistyczny zbudowano w latach 1912 - 1916 . Swą sylwetką nawiązuje do starej kaszubsko-pomorskiej tradycji architektonicznej. Jest pięknie wtopiony w lokalny krajobraz. Hełm wieży, z miedzianej blachy, górującej nad okolicą ma kształt przypominający cebulę. We wnętrzu kościoła na uwagę zasługują trzy ołtarze oraz prospekt organowy o bogatej dekoracji akantowo - wstęgowej uszaków, których wykonawcami byli artyści z Bawarii. Wspaniałą secesyjną polichromię, utrzymaną w kolorach tutejszego kaszubskiego krajobrazu wykonał Władysław Drapiewski.
Od tego czasu w starym kościele nie sprawowano liturgii.
W 2005 r. otwarto Kaszubski Dom Rękodzieła Ludowego. Pokryty trzcinową strzechą budynek w stylu ludowego budownictwa kaszubskiego a we wnętrzu izba regionalna z wystawą tradycyjnych sprzętów i narzędzi używanych kiedyś przez Kaszubów. Można tam kupić wyroby regionalnych artystów lub skorzystać z dobrze wyposażonego w mapy i przewodniki punktu informacji turystycznej. Na piętrze organizowane są wystawy malarstwa, fotografii i rzeźby kaszubskich artystów plastyków, m/n wystawę „Bitwa pod Grunwaldem - płaskorzeźba Pana Henryka Merchel" czy wystawę rzeżby p.Jakuba Orpiszewskiego z Chojnic. Odbywają się tu również warztaty wyrobów ludowych a w piatki sprzedaż pysznego chleba kaszubskiego pieczonego w obecności turystów.
Działa tu również Przystań p. Kusznierewicza, nowoczesny ośrodek sportowo-rekreacyjny,
My zamieszkaliśmy w ośrodku u p. Agnieszki Jakubowskiej, zwanym popularnie ”U Agi”. Dobre warunki mieszkalne i możliwość korzystania z aneksu kuchennego spełnia nasze oczekiwania. Serdeczność i pomoc w organizacji spływów i pobytu w Swornychgaciach to dodatkowe zalety pobytu u p. Agnieszki i można to miejsce polecić. A wieczorem „Piknik Country „ z udziałem Tomasza Szweda i zaproszonych zespołów „Country”.
Wieś powinna nazywać się chyba „Nieswornegacie”, bo pomimo trudnych i często tragicznych dziejów od XII w., Decyzji o wysiedleniach, martyrologii wojennej i zniszczeń przez wojny i klęski pożarów, wieś została odbudowana i jest rozwijana przez „nieswornych Kaszubów”. Kochają tę ziemię i są dumni ze swojej kultury, zachowanego języka i tradycji.
