Malbork - Zamek. Największa ceglana warownia średniowiecznej Europy.
Z dziennika podróży Michała – zwiedzamy Zamek w Malborku:
Zamek Krzyżacki w Malborku (niem. Ordensburg Marienburg) – trzyczęściowa twierdza obronna w stylu gotyckim o kubaturze ponad 250 000 m³. Składa się z zamku niskiego, zamku średniego i zamku wysokiego. Jest to jeden z największych zachowanych zespołów gotyckiej architektury na świecie. Pierwotna nazwa zamku używana przez zakon krzyżacki brzmiała Marienburg, czyli Gród Marii. Od 14 września 1309 do 1457 zamek w Malborku był siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego, a miasto stolicą państwa zakonnego.
Przygotowania do budowy trwały od roku 1278, kiedy to rozpoczęto wycinkę lasu i gromadzenie budulca (cegły, drewno, kamienie na fundamenty). Największego wysiłku wymagała produkcja cegieł i dachówek, których w latach 1278-1280 zużyto ok. 4 480 000, z czego 1 280 000 na wzniesienie pierwszych murów obronnych, a 3 200 000 na budowę właściwego zamku.
W Zamku Wysokim najwięcej miejsca zajęły dormitoria (sypialnie), poza tym mieścił się tutaj kapitularz i refektarz konwentu. Dokonano znaczącej rozbudowy kościoła zamkowego pw. Najświętszej Marii Panny – przedłużono go od wschodu, pod nim umieszczając kaplicę św. Anny przeznaczoną na miejsce pochówku wielkich mistrzów. Na wschodniej fasadzie, we wnęce okiennej prezbiterium umieszczono ogromną figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pokrytą później mozaiką (zniszczona w 1945 wraz ze wschodnią częścią kościoła). Na dawnym przedzamczu (Zamku Średnim) usytuowano właściwą rezydencję wielkich mistrzów. Malbork w 1410 roku był oblegany przez wojska polsko-litewskie pod wodzą króla Władysława Jagiełły po bitwie grunwaldzkiej.
W czasie wojny trzynastoletniej zamek został sprzedany w roku 1457 królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi za kwotę 190 tysięcy florenów przez czeskiego dowódcę najemników Ulryka Czerwonkę, który posiadał zamek w zastawie w zamian za zaległy żołd, z którego wypłatą zalegał zakon. Król Polski triumfalnie wjechał na zamek w dniu 7 czerwca 1457 roku. W 1618 roku kościół na zamku przejęli jezuici. W dniu 17 lipca 1626 roku zamek obiegły wojska szwedzkie pod dowództwem Gustawa Adolfa. W 1636 roku Szwedzi zamek opuścili i przejęły go ponownie wojska polskie.
Po przejęciu zamku przez Prusaków, w roku 1774 zaczęto przebudowywać Zamek Wysoki na koszary, co doprowadziło do ogromnych zniszczeń. Wyburzono prawie wszystkie gotyckie sklepienia i przebudowano okna. Wielki Refektarz przeznaczono na ujeżdżalnię koni. W Pałacu Wielkich Mistrzów urządzono fabrykę tkanin i mieszkania dla robotników.
W latach 30. XX wieku zamek był często wykorzystywany przez Niemców, jako tło uroczystości nazistowskich. W zimie 1945 roku podczas walk o miasto z Armią Czerwoną, zamek został zamieniony w punkt oporu, co doprowadziło do wielkich zniszczeń. Walki trwały do 9 marca 1945 roku. Zburzone całkowicie zostały wschodnia część zamku wysokiego i średniego, wieża główna oraz kościół zamkowy.
W 1997 roku zamek krzyżacki w Malborku został zapisany na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Spacerując po podzamczu warto zwrócić uwagę nawę wschodnią fasadę gdzie we wnęce okiennej obraz figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem zniszczonej w 1945 wraz ze wschodnią częścią kościoła. Obecnie prowadzona jest sprzedaż cegiełek na zamku na odbudowę tej pięknej figury.
„Posąg Malborskiej Madonny powstał wraz z kaplicą ok. 1340 r. i stanowił główny element we wschodniej panoramie zamku i miasta. Rzeźbie podporządkowana była cała architektura zamkowo-miejskiego kompleksu urbanistycznego.
Wykonany został ze sztucznego kamienia, z tyłu wtopiony w ścianę, a z przodu pełnoplastyczny posąg, był najpierw polichromowany, a ok. 1380 r. wraz z wnęką został obłożony mozaiką. Posąg miał ponad 8 m. wysokości, wnęka zaś około 10 metrów. Pokrywająca całość mozaika zajmowała powierzchnię ponad 40 m.kw.
Figura Madonny przetrwała ponad 600 lat w czasie, których przeszła kilka renowacji. W czasie II Wojny Światowej w 1945 r. podczas ostrzału Zamku posąg został całkowicie zniszczony. Ocalałe fragmenty posągu oraz pokrywających go kostek mozaiki są do dziś eksponowane na wystawach Muzeum Zamkowego.”
Zaopatrzeni w bilety wstępu ( oczywiście z rabatem 20% na Kartę Turysty) o godz. 9: 00 z przewodnikiem rozpoczynamy wędrówkę z historią Zamku. Przechodząc z podzamcza przez komnaty i pomieszczenia Zamku Niskiego, Średniego i Wysokiego słuchamy opowieści przewodnika. Ogrom Zamku, wystrój komnat i przeprowadzone prace konserwatorskie działają na wyobraźnię. Przechodzimy przez komnaty z malborską kolekcją bursztynów, komnaty dostojników krzyżackich, kancelarie wielkich mistrzów, malborskie rezydencje wielkich mistrzów, cesarzy i królów i wiele, wiele innych. Wielki Refektarz, Kapitularz, Refektarz Konwentu…. Ale szczególne wrażenie robi też Kościół NMP z ogromem zniszczeń i trudem podjętych prac renowacyjnych przywracających dawną świetność.
Po około czterech godzinach kończymy wędrówkę po Zamku i choć można zwiedzać indywidualne dalej żegnamy się z Zamkiem i Malborkiem udając się „ śladami Kopernika „ do Fromborka.
Michał Krajnik
