Złoty Stok - Kopalnia Złota i Średniowieczny Park Techniki

Swoje pierwsze kroki w Złotym Stoku skierowałam do jego największej atrakcji – kopalni złota. Warto wspomnieć, że Śląsk był jednym z ważniejszych obszarów złotonośnych w Europie i zapiski o eksploracji tego kruszcu sięgają nawet 4000 lat wstecz. Na terenie Złotego Stoku rudę złota i arsenu odkryto najprawdopodobniej w VII w., zaś pierwsze zapiski o robotach górniczych sięgają XIII w. Jest to więc najstarsza polska kopalnia złota, której eksploatację rudy złota i arsenu prowadzono aż do 1962 r., kiedy to na wskutek decyzji politycznych została ona zlikwidowana i zamknięta.

Kopalnia złota to specjalnie przygotowana trasa turystyczna z ekspozycją muzealną obejmująca dwie sztolnie. W pierwszej z nich - „Gertrudzie" (500 m) - można podziwiać unikatową kolekcję map geologicznych, dawne górnicze instrumenty geodezyjne, tygle i piec do wytopu złota, bogatą kolekcję skał, rud i minerałów z całego świata. Można zobaczyć też zbiór pamiątek związanych z dziesięciowiekową tradycją i historią wydobycia złota oraz zapierający dech w piersiach skarbiec z 1066 sztabami złota. Jedną z zaskakujących atrakcji w środku jest zjeżdżalnia, krótka choć nieco stroma (jeśli ktoś nie czuje się na siłach może skorzystać ze schodków obok ) - jej widok prawie każdego cofa w czasie do czasów młodości.

Druga ze sztolni - „Czarna" (700 m) - znajduje się w górnej części Złotego Jaru. Ta sztolnia wiedzie zwiedzających XVI-wiecznymi, ręcznie kutymi wyrobiskami, poprzez komory, po wybranych gniazdach rudy złotonośnej. Podczas zwiedzania można zapoznać z technikami górniczymi stosowanymi na przestrzeni wieków, podziwiać jedyny w Polsce podziemny wodospad, odbyć przejażdżkę podziemnym tramwajem, własnoręcznie wybić pamiątkową monetę, wziąć udział w płukaniu złota, obejrzeć pokaz odlewania złotych sztabek, wykonać złoty papier czerpany bądź też obejrzeć wystawę minerałów.

Dodatkowymi atrakcjami są m.in.: zwiedzanie Muzeum Minerałów i Izby Pamięci, pływanie łodzią podziemnym korytarzem, płukanie złota czy wybijanie złotej monety.

Mocno związany z całą historią kopalni złota jest Średniowieczny Park Techniki, który również odiwedziłam. Znajduje się tam wiele urządzeń, które znalazły zastosowanie w górnictwie ułatwiając nieraz po tysiąckroć wykonywaną prace. Urządzenia skonstruowane są w skali 1:1 na podstawie rycin oraz opisów Georgiusa Agricoli.

I tak dla przykładu, w Parku można zobaczyć koło deptakowe, które miało dwa zastosowania. Pierwszym z nich mogło być czerpanie wód głębinowych po to, by zasilić m.in pola uprawne lub napoić zwierzęta, czy też posłużyć bezpośrednio człowiekowi do spożycia. Jednak w przypadku kopalni złota urządzenie to było wykorzystywane głównie do wydobywania wody z szybów górniczych, by nie zalewało niższych poziomów. Woda ta nie nadawała się do spożycia ani innego zastosowania, głównie przez znajdujący się w niej arsen, który był wypłukiwany przez podziemne rzeki.

Większość urządzeń ówczesnej epoki opierało się na cudzie koła. Następną konstrukcją wykorzystującą ten element, którą można obejrzeć na terenie Parku jest kierat, który był chyba najbardziej powszechnym elementem współczesnych kopalni. Jego założeniem było wciąganie i spuszczanie dwóch wagoników transportowych na zasadzie przeciwwagi. Z jednej strony do koła obrotowego był przyczepiony wagon z urobkiem a drugim spuszczano w głąb szybu górników wraz z całym ekwipunkiem. Dzięki temu obciążenia wzajemnie się znosiły ułatwiając pracę zaprzęgniętym zwierzętom.

Ciekawym urządzeniem jest także młyn stepowy  dzięki któremu rude złota moąna było poddać specjalnej obróbce i wydobyć drogocenny kruszec. Urządzenie wykorzystywało spadek wody do produkcji energii mechanicznej. Strumień zasilał koło wodne, a te natomiast wprawiało w ruch specjalne pale zakończone metalową końcówką. Tłukły one znajdującą się pod nimi bryły rudy rozdrabniając je na mniejszą frakcję, a ta zaś była płukana w specjalnych płuczkach, z których robotnicy wydobywali błyszczące się drobinki złota ze specjalnie przygotowanego do tego runa. 

Spacerując po Parku obejrzymy jeszcze m.in wiatrak, dom kata oraz labirynt strachu. Dodatkową atrakcją jest przejażdżka repliką czołgu Leonarda da Vinci.

Reasumując, kopalnia złota w Złotym Stoku to naprawdę niezwykła atrakcja turystyczna. Nie dziwię się, że została wybrana najlepszym produktem turystycznym 2015. Kopalnia cały czas się zmienia, dochodzą wciąż nowe atrakcje, a stare są ulepszane tak by były jeszcze ciekawsze dla zwiedzających. Wizyta w Średniowiecznym Parku Techniki jest ciekawym uzupełnieniem zwiedzania. Podobnie jak spacer po samym mieście.